Προασπίζοντας το μέλλον

Λέξεις 5700

Διάλεξη, Πανελ. Ιστορική και Φιλοσοφική Εταιρεία, Κομοτηνή

Εισαγωγή    

            Θα μιλήσουμε για πράγματα που μας είναι λίγο ή πολύ  γνωστά. Εκείνο όμως που θα επιχειρήσουμε είναι να τ’ αξιολογήσουμε, σε ορισμένες περιπτώσεις να τα τεκμηριώσουμε και να τονίσουμε αιτίες κι επιπτώσεις, εξελίξεις και κινδύνους που σχετίζονται με το μέλλον μας. Το ‘’μας’’ αναφέρεται σ όλες τις κλίμακες, με κύρια κατάληξη ολόκληρη την Ανθρωπότητα, ολόκληρη την Οικουμένη 

            Χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι ο ταχύτατος ρυθμός εξέλιξης σε βαθμό  που οι καταστάσεις μεταβάλλονται ραγδαία με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται προβλήματα που απαιτούν λύσεις. Η αδυναμία δρομολόγησης λύσεων από τη μια μεριά επιδεινώνει τις επισφαλείς καταστάσεις από την άλλη  καθιστά την ανάγκη αυτών των δρομολογήσεων όλο και πιο επιτακτική.

            Θα μιλήσουμε γι' αυτά τα θέματα.

Ο κίνδυνος πολέμου κι η ανασφάλεια

            Ο κίνδυνος καταστροφικού παγκόσμιου πολέμου θεωρείται ξεπερασμένος επειδή, λένε, εξέλειπε ο ένας από τους δύο κύριους πόλους αντίθεσης και γιατί υπερίσχυσε  η ομόνοια μεταξύ των Επτά Μεγάλων για την από κοινού διαχείριση του πλανήτη. Ομως, όσο υπάρχει εμπόριο κι ανάπτυξη όπλων καταστροφής κι όσο αυτά πρωτοστατούν στα κυκλώματα των οικονομικών συνδιαλλαγών, ο κίνδυνος πολέμου όχι μόνο παραμένει αλλά, συνδυαζόμενος με διάφορες εξελίξεις σχέσεων οικονομικών, κοινωνικών, και κατ’ επέκταση, ιδεολογικών, πλησιάζει περισσότερο. Ταυτόχρονα, κι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία, η αδιαφορία  και ο εφησυχασμός παροπλίζουν τις επιρροές που συντελούν στην αποτροπή του. Πριν από τον Παγκόσμιο Πόλεμο η  δραστηριότητα των κινημάτων Ειρήνης ήταν σχεδόν μηδαμινή και κάθε εγρήγορση κατά του πολέμου αποφασιστικά ανύπαρκτη.

Ποιoς, στα πρόθυρα του 2ου παγκοσμίου πολέμου μπορούσε να διανοηθεί την εμφάνιση, τη ραγδαία εμπέδωση και την εμβέλεια της φυλετικής θεωρίας της Αριας φυλής και τη θέληση της Γερμανίας να επιβάλει τον πόλεμο;

            Η ανάπτυξη κι η εμπορία όπλων χημικών, βιολογικών και άλλων, προσιτών όχι μόνο σε χώρες με πενιχρή υποδομή αλλά και σε ομάδες επιδρομών που μπορούν να δράσουν σ’ οποιοδήποτε σημείο της γης, η αγωνιστική, μέχρις αυτοθυσίας, αποφασιστικότητα που σφυρηλατείται  από επιβαλλόμενα αδιέξοδα και γεννούν την απόγνωση, δείχνουν πως η Ειρήνη και η Ασφάλεια  πάνω στη Γη  δεν εξασφαλίζονται με την επί των ημερών μας ισχύ  των ‘’Δημοκρατικών Χωρών’’ γιατί ούτε η  υπεροχή τους ούτε η απαιτούμενη  δημοκρατικότητα τους είναι εγγυημένες. Οσο για τον σεβασμό Αρχών, αυτές αγνοούνται ή επικαλούνται ανάλογα με τα ‘’συμφέροντα’’....

             Η επέκταση των δραστηριοτήτων των οργανώσεων που ονομάζονται ‘’μάφιες’’, στο χώρο της ‘’λαθρεμπορίας όπλων’’, αυξάνει τόσο τους κινδύνους όσο και την επιρροή  τους πάνω στις διεθνείς εξελίξεις. Η διακίνηση ναρκωτικών για τη χρηματοδότηση αγοράς όπλων, η ανάπτυξη μισθοφορικών μονάδων και ιδιωτικών πρωτοβουλιών για στρατιωτική εκπαίδευση - χάρη στο  ‘’δαιμόνιο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας’’- αποτελούν ολισθήσεις  που δείχνουν μιαν άκρως επικίνδυνη ροπή προς ανώμαλες εξελίξεις.

            Αντί όμως οι Μεγάλοι,  που κάνουν αλαζονική  και κοντόφθαλμη χρήση της δύναμης τους, να συνετίζονται από τα συμπτώματα  που εξαγγέλλουν δεινές προοπτικές, επιμένουν σε πολιτικές ηγεμόνευσης, με ενέργειες, νόμιμες ή παράνομες, ακόμη και με στρατιωτικές επιθέσεις, για την κάμψη  κάθε ανυποταγής στα σχέδια τους, που τα θεωρούν ιερά. Θα ήταν λάθος να επικεντρώσουμε τις ευθύνες για τη ‘’διασάλευση της Τάξεως’’ στον ισλαμισμό και άλλα ιδεολογικά ή πολιτικά κινήματα και ενέργειες όταν οι επίσημες επαγγελίες, π. χ. των ΗΠΑ, ανάγουν σ’ εθνικό καθήκον την εγωιστική προάσπιση των δικών τους συμφερόντων και την επιβολή ‘’ Νέας Τάξης’’, γιατί αυτή ακριβώς (η επιβολή της Νέας Τάξης) είναι η αιτία και ο στόχος αυτών των συσπειρώσεων. Η ανάπτυξη του ισλαμισμού πρέπει ν’ αναζητηθεί  σ’ ένα σύμπλεγμα αδιεξόδων και στον αντιπερισπασμό που προκαλεί η συνεχώς επιδεινούμενη κατάσταση των Παλαιστινίων σαν αποτέλεσμα της σκανδαλώδους απαιτητικότητας του Ισραήλ, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, και στη γενική αποστροφή του ισλαμικού κόσμου απέναντι στην επέλαση της ‘’Νέας Τάξης’’. Αυτός ο ισλαμικός κόσμος αντιδρά τώρα με συντηρητικά ιδεολογικά ερείσματα,  αφού η ‘’Νέα  Τάξη’’ πέτυχε να εκφυλίσει το κίνημα των Αδεσμεύτων  που είχε προοδευτικά και θεμιτά κίνητρα αλλά έστεκε εμπόδιο στα σχέδια τους.... Η ανάδειξη της τρομοκρατίας σαν κύρια αιτία που προκαλεί την επιβολή της ‘’Νέας Τάξης’’ είναι, τουλάχιστο, ανειλικρινής γιατί αυτό το φαινόμενο οφείλεται στην αναπόφευκτη ύπαρξη εξτρεμιστικών στοιχείων που βρίσκονται σ’ όλες τις χώρες συμπεριλαμβανομένων αυτών που κηρύσσουν σταυροφορίες εναντίον της. Το θέμα είναι ποιός κάνει στρατηγική χρήση αυτού του φαινομένου για να ...π.χ. ‘’επιβάλει την Τάξη’’ νομιμοποιώντας την με στρατιωτικά μέσα ‘’τιμωρία των υπευθύνων’’ αφού τους επιλέξουν με κριτήρια που έχουν κυρίως σχέση με τα οικονομικά και πολιτικοστρατιωτικά συμφέροντα τους.

            Αλλού πρέπει να στραφεί η προσοχή της διεθνούς κοινότητας γιατί η ανασφάλεια μάς κυκλώνει από πολλές πλευρές. Η Ανθρωπότητα έχει ανάγκη περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο την Ειρήνη και την Ασφάλεια γιατί πρέπει να συγκεντρώσει όλη της την φροντίδα κι όλο της το δυναμικό για να δρομολογήσει μια πορεία όπου με προσοχή, υπευθυνότητα, απαλλαγμένη από αντιπερισπασμούς, θα φροντίσει να λύσει τόσα και τόσα οικουμενικά προβλήματα - οικονομικά, κοινωνικά, οικολογικά, κτλ-που συσσωρεύτηκαν και συσσωρεύονται και που αφορούν τόσο  το μέλλον της όσο και την επιβίωση της. Αυτή καθ’ εαυτή η υπάρχουσα κατάσταση όπου επικρατεί η σύγχυση, η ανασφάλεια, οι διάφορες απειλές, ξεπερνά το στάδιο του κινδύνου. Είναι πια μια παθολογική, άκρως επιζήμια κι επισφαλής πραγματικότητα από την οποία η Ανθρωπότητα πρέπει ν’ απαλλαγεί.

Αυτές τις μέρες  μια χούφτα ανταρτών κατέλαβε την κατοικία του Ιάπωνα πρέσβη στο Περού, την ώρα που το διπλωματικό σώμα και επιχειρηματίες απ’ όλο τον κόσμο γιόρταζαν τα γενέθλια του αυτοκράτορα. Πάνω από τριακόσιοι οι όμηροι που ανήκουν στον μηχανισμό εξουσίας όλων σχεδόν των εθνών αιχμαλωτίστηκαν. Είναι μήπως αυτό συμβολικό; Μήπως δείχνει πως  η εξάσκηση πίεσης και βίας από τους ισχυρούς με την διαστρέβλωση και καταπάτηση βασικών αρχών, θεσμοθετημένων ή μη οδηγεί σε αντίστοιχη συμπεριφορά  από μέρους αυτών που αντιδρούν αγνοώντας κι αυτοί, με τον δικό τους τρόπο, τους θεσμούς; Μήπως σ’ αυτή την περίπτωση οι αντάρτες του Περού ξεσηκώνονται κατά  της Διεθνούς  κυριαρχίας των Ισχυρών; Μήπως η άναρχη, φιλελευθερισμού ένεκεν, εξουσία του χρήματος μαζί  με τη ‘’ Νέα  Τάξη’’ οδηγούν στην ‘’Κατάργηση της Τάξης’’;.......  Αντί όμως να κυριαρχήσουν αυτά τα ερωτήματα εντείνεται η σταυροφορία κατά της ‘’τρομοκρατίας’’ κι η κλιμάκωση των κινδύνων,  αφού αγνοούνται τα αίτια ....

Οι κίνδυνοι για το περιβάλλον

                       Οι κίνδυνοι  που απειλούν το περιβάλλον, εξελίσσονται μπροστά μας ραγδαία. Μπήκαν κι αυτοί στην καθημερινή πραγματικότητα. Στην πόλη, στον κάμπο στα δάση στα βουνά στις ακτές και στις θάλασσες θλιβόμαστε από τόση ζωή που καθημερινά χάνεται και τόση ποιότητα που συνεχώς φθίνει.  Αντί όμως οι κίνδυνοι αυτοί, που οδηγούνε σε αναπότρεπτες καταστροφές να ξυπνούν τη θέληση των ιθυνόντων και της κοινωνίας για ν’ απαλλαγούμε απ’ αυτούς, προκαλούν χλιαρές, ακόμη και τερπνές αντιδράσεις. Ενδεικτικά από τη μια μεριά οι ΗΠΑ  αρνούνται, στη Διάσκεψη του Ρίο, να συμμετάσχουν στη λήψη ουσιαστικών μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος, από την άλλη η ιδεολογική έκφραση των οικολογικών προβλημάτων καταλήγει σε μιαν εξοικείωση όταν γίνονται μέσο εμπορικής διαφήμισης, σφραγίζοντας έτσι μιαν επιπόλαιη κι εκφυλισμένη αντιμετώπιση. Προβάλλονται περισσότερο οι εμπορικές πτυχές της κοινωνίας παρά οι οικολογικοί κίνδυνοι που την απειλούν.  Οσον αφορά στα μέτρα που, επί τέλους, άρχισαν να παίρνονται δεν κατορθώνουν ν’ ανατρέψουν την πορεία προς την επιδείνωση. Κι εδώ ας σημειωθεί ότι στην πρόσφατη Παγκόσμια Διάσκεψη  του Σαν Χοσέ (Κόστα Ρίκα, Νοέμβρ. 1996) για την Προστασία της Ζώνης του Οζοντος οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Αυστραλία, ο Καναδάς κι η Ιαπωνία   αντιτάχθηκαν στην αύξηση των δαπανών για την πρόληψη της καταστροφής της Ζώνης του Οζοντος.

             Υπάρχει μεγάλη ανάγκη συγκέντρωσης σοβαρού ενδιαφέροντος, μέσων και προσοχής για μιαν αντάξια του σκοπού της κινητοποίηση για την αντιμετώπιση οικολογικών κινδύνων και την προφύλαξη    όχι μόνο απ’  αυτούς που ξέρουμε αλλά κι αυτούς που δεν ξέρουμε - όπως δεν ξέραμε την τρύπα του όζοντος- Η μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να πάρει την ίδια μορφή μ’ εκείνη που αφορά την υγεία με την ανάπτυξη τόσο της θεραπείας όσο και της πρόληψης. Για όλ’ αυτά όμως χρειάζεται θέληση πολιτική και κοινωνική που όμως δεν μπορεί να μπει μέσα στη νοοτροπία που εμπέδωσε  ο φιλελευθερισμός αφού, σ’ αυτόν, τα πάντα θυσιάζονται   στο κέρδος και στην αντιμετώπιση των διαφόρων ανταγωνισμών και  δεσμεύσεων που επιβάλλει η ηγεμονία των κεφαλαίων.

            Ανάμεσα στα διάφορα περιβαλλοντικά προβλήματα που πρέπει ν’ απασχολήσουν τον άνθρωπο είναι και η  διαχείριση των υδάτινων πόρων που ήδη έχει γίνει αντικείμενο διαφορών ανάμεσα σε γειτονικές χώρες. Σε ευφάνταστες περιγραφές των ΜΜΕ βρίσκουμε συχνά προφητείες για πολέμους  που θα έχουν αιτία το νερό.  Δεν πρέπει, .όμως, ένα τέτοιο πρόβλημα να γίνει αντικείμενο προς διευθέτηση με τα όπλα ή έστω προσφερόμενης και ύποπτης  ‘’μεσολάβησης’’  ισχυρών καλοθελητών.

            Αλλά η φύση κινδυνεύει κι από την καταστροφή δασών με την εγκληματική δράση στρατιωτικών ή οικονομικών επιδρομών (Βιετνάμ, Αμαζόνιος).

            Τα οικολογικά προβλήματα πρέπει να τύχουν μιας ιεράρχησης πρώτου βαθμού έτσι ώστε όχι μόνο να προστατεύεται το περιβάλλον από πληγές και καταστροφές αλλά και να ερευνάται η πιθανότητα επιβλαβών επιπτώσεων κάθε ενέργειας που μπορεί να το προσβάλει άμεσα ή έμμεσα.

Η  ένδεια και η μετανάστευση

            Η  ένδεια, η υπερβολική αδιαφορία απέναντι στη μοίρα δισεκατομμυρίων ανθρώπων, το χάσμα ‘’φτωχών-πλούσιων’’ , που συνεχώς ευρύνεται, αντιμετωπίζεται σαν μια κατάσταση αναπόφευκτη για την οποία φταίνε η καθυστέρηση, οι φυλετικές ή όποιες άλλες διαφορές, η στείρα γη, ο υπερπληθυσμός, η μοιρολατρία.....

            Το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν αντιμετωπίζεται στη ρίζα του, σαν αποτέλεσμα του χάσματος, σαν φυγή από ένα κόσμο δυσπραγίας προς ένα κόσμο στον οποίο υπάρχει η ελπίδα της επιβίωσης. Αντιμετωπίζεται σαν φαινόμενο που αφορά την εισροή των μεταναστών, νόμιμη, παράνομη ή ημιπαράνομη, κι όχι  τις συνθήκες που οδηγούν σ’ αυτό. Στην έλευση τους αντιμετωπίζονται απ’ άλλους σαν μέσο για να μειωθεί το εργατικό κόστος κι από άλλους σαν ευκαιρία για πολιτική δημαγωγία και ανάπτυξη ρασιστικών επαγγελιών και ακροδεξιών τάσεων.  Μια παρένθεση εδώ για να συγκρίνουμε δύο ηθικές: εκείνη που διαθέτουν  οι ‘’άξιοι’’ να κερδίζουν χρήματα αδιαφορώντας για την τύχη των συνανθρώπων τους κι εκείνη που διαδηλώνουν οι εργαζόμενοι, με τα συνδικάτα τους,  όταν ζητούνε να έχουν οι μετανάστες τα εργατικά δικαιώματα που έχουν οι ίδιοι και τα οποία ορισμένοι εργοδότες καρπούνται. Aς κάνουμε, τουλάχιστο, την πρέπουσα αξιολόγηση συμπεριφοράς και ήθους.

            Το φαινόμενο των μεταναστών χρειάζεται μεγάλη προσοχή γιατί δεν υπάρχει σ’ αυτό ποσοτικό ή χρονικό όριο και τα προβλήματα  όλο και αυξάνονται. Κι εκείνο που το καθιστά άκρως ανησυχητικό είναι η έλλειψη ισορροπημένης αντιμετώπισής του η οποία δίνει λαβή στην προβολή  λύσεων που εμπνέονται από  ρασιστικές ιδέες, με κίνδυνο να βρεθούμε  στα πρόθυρα επικράτησης φασιστικών καθεστώτων.

            Η ριζική λύση για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ρευμάτων βρίσκεται, όπως και για όλα τα οικουμενικά προβλήματα σε μια φροντίδα για μια συνετά δρομολογημένη ανάπτυξη όλων των χωρών σε τρόπο που καμιά να μη γίνεται θύμα ‘’ελεύθερης’’ σπέκουλας κι ‘’ελεύθερων’’ ανταγωνισμών. Μήπως η ίδια η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν δρομολογεί την ανάπτυξη των μελών της; Μήπως παρ’ όλες τις πιέσεις που δέχεται από τα φιλελεύθερα κέντρα δεν εξακολουθεί να προσφέρει μια κάποια ασφάλεια στην ανάπτυξη τους και τους πολίτες της; Αν  επιδεινώνονται τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, αυτό δεν οφείλεται στην Ενωση καθ’ εαυτή, αλλά στο πνεύμα του φιλελευθερισμού, στο κυνήγι του κέρδους, που επέβαλαν οι Ισχυροί. Κι αυτό το πνεύμα πρέπει να είναι ο στόχος για το σταμάτημα της ολισθηρής πορείας στην οποία βρίσκεται η Ανθρωπότητα.

            Η πολιτική που καθορίζεται, με την μεγαλύτερη άνεση, από τους Επτά  Μεγάλους, με μόνη μέριμνα την μεταξύ τους συναίνεση οδηγεί στην πιο ασύδοτη   και στερημένη  στοιχειώδους ηθικής διαχείριση του πλούτου της Γης με μόνο γνώμονα τα δικά τους συμφέροντα και την παράλληλη άμβλυνση των μεταξύ τους αντιθέσεων.

            Η επίσημη πολιτική, αυτή που επωμίζεται τη διαχείριση των κοινών, περνά σοβαρή κρίση, σ’ όλες τις χώρες, σ ’όλες τις πτυχές της, μπροστά στην αδυναμία να κινηθεί μέσα στ’ ασφυκτικά πλαίσια που ορίζουν οι μηχανισμοί κι η νοοτροπία που εμπέδωσε η στέψη του κέρδους σαν το ύψιστο αγαθό. Η Ιερή Ελευθερία και Δύναμη του Χρήματος διαμορφώνει συνθήκες που οδηγούν  στη δυσπραγία, σε διάφορους βαθμούς, από την ανεργία και πενία που πλήττουν διάφορα κοινωνικά στρώματα στις ‘’πλούσιες’’ χώρες, μέχρι το θάνατο από την πείνα που συνήθως απεικονίζεται με τραγικά νεγράκια. Τόσο η ανεργία όσο και η πείνα δεν είναι τυχαία φαινόμενα αλλά συνέπειες επιβαλλόμενων πολιτικών που θυσιάζουν τα πάντα για ν’ αυξηθούν τα κέρδη ή ακόμη για ν’ αντιμετωπιστούν αδυσώπητοι ανταγωνισμοί. Αυτές οι πολιτικές είναι υπεύθυνες για την επιδείνωση του χάσματος φτωχών- πλούσιων, των εθνικών και διεθνών κρίσεων, την πορεία προς αδιέξοδα μ’ όλες τις συνέπειες που μπορούν ν’ ακολουθήσουν.

Η πολιτισμική φθορά

            Αν  ‘’πολιτισμός’’ δεν είναι μια έννοια που αναφέρεται στα μνημεία που μας άφησε το παρελθόν αλλά στο σύνολο των στοιχείων που  χαρακτηρίζουν τη διανοητική, αισθητική, ηθική και  καθημερινή ζωή μιας κοινωνίας, θα διαπιστώναμε πως η Ανθρωπότητα της εποχής μας διαθέτει ένα πολιτισμό γεμάτο αντιφάσεις με τάσεις κι αποτελέσματα που διαψεύδουν τραγικά τις προσδοκίες που η ίδια είχε  υφάνει..

            Ο κόσμος έλπιζε πως η θυσία των 55 εκ. θυμάτων του 2ου παγκoσμίου πολέμου θα έφερνε κάτι το καινούργιο. Και πραγματικά : Ως το 1970 όλες σχεδόν οι πρώην αποικιακές χώρες απελευθερώθηκαν και, το κυριότερο, οι ιδεολογικές ανάγκες του πολέμου κι η ευφορία της Νίκης έφεραν διακηρύξεις και θεσμούς, ιδιαίτερα πάνω στα δικαιώματα των λαών και του ανθρώπου, που αν γίνονταν σεβαστοί, η ανθρωπότητα θα έπρεπε να ήταν τώρα απαλλαγμένη από τις πληγές και τους κινδύνους που την απειλούν. Δυστυχώς όμως oι ισχυροί κατορθώνουν να επιβληθούν πάλι, χρησιμοποιώντας μάλιστα σαν ιδελογικό όχημα την ‘’Ελευθερία’’, τη μόνη αξία που παραδέχονται  και προβάλλουν με την κατάλληλη ασάφεια για να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα τους. Όλες οι άλλες αξίες, που χωρίς το σεβασμό τους η ‘’Ελευθερία’’ γίνεται ‘’Ασυδοσία’’,  όπως: δικαιοσύνη, αδελφοσύνη, αξιοπρέπεια, ασφάλεια, εγγενή δικαιώματα, αγνοούνται και στη θέση τους αναπτύσσονται:  η ‘’απόδοση των επενδύσεων’’ κι η ‘’αντιμετώπιση των ανταγωνισμών’’ που γίνονται οι κύριοι μοχλοί της παγκόσμιας οικονομίας και πολιτικής που διαφεντεύουν, με πρωτεργάτη τις ΗΠΑ, οι Επτά Μεγάλοι. Μια φορά το χρόνο ανανεώνουν τη συναίνεση τους στην παντοδυναμία του μεγάλου κεφαλαίου και αποφασίζουν, ερήμην λαών και στοιχειώδους δημοκρατικού ελέγχου, στρατηγικές που του εξασφαλίζουν την παγκοσμιότητα της κυριαρχίας του. Με γοργό ρυθμό σκάρωσαν την Παγκόσμια Οργάνωση Εμπορίου, όπου εγκλωβίζουν την οικονομία στο πεδίο του κυρίαρχου ανταγωνισμού όπου η ισχύς τους είναι αναμφισβήτητη. Γι' αυτό εκεί ακριβώς επέδειξαν μεγάλη σπουδή, ενώ αντίθετα αντιδρούν αρνητικά σε προσπάθειες που αφορούν το μέλλον της ανθρωπότητας, όπως είναι τα οικολογικά προβλήματα, επειδή αυτά απαιτούν κάποιες υλικές θυσίες και την επίδειξη κάποιου ενδιαφέροντος για τα κοινά, κάποιες δεσμεύσεις που ενοχλούν το δικό τους πνεύμα Ελευθερίας. ..

             Μέσα στα στενά όρια, που κινείται  η οικονομία, κάθε περιθώριο για σεβασμό αξιών που αναπτύχθηκαν με  πολλή πίστη, αγώνες κι επιλογές αιώνων εξανεμίζεται. Ακόμη κι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, σύμβολο Ειρήνης κι Ανθρωπισμού παραδόθηκαν, στις μέρες μας, στο βωμό του κέρδους και του εμπορικού ανταγωνισμού. Τα κράτη, δεν διαθέτουν πια πόρους για τέτοιες εκδηλώσεις. Μια μόνο λύση υιοθέτησαν: την ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτή όμως για να επιζήσει πρέπει να δραστηριοποιηθεί αφού..... ‘’υποκινηθεί το ενδιαφέρον της’’....(δάνεια, μείωση φόρων και συμμετοχής σε κοινωνικές εισφορές και προ παντός, στο όνομα της Ελευθερίας, ελαστικότητα ως προς τις υποχρεώσεις και απαλλαγή  από  κοινωνικές δεσμεύσεις).... Ετσι το ‘’Newsweek’’  μιλάει για δώδεκα μεγάλες εταιρείες που απέλυσαν 363.000 εργαζόμενους και αφού  επισημάνει τον ένοχο με τον χαρακτηρισμό ‘’ killer capitalism’’ - δολοφόνος καπιταλισμός - καταλήγει: ...’’Κάποτε το ν’ απολύσεις προσωπικό εθεωρείτο ντροπή κι ανέντιμο,  τώρα όσο περισσότεροι είναι οι απολυόμενοι τόσο περισσότερο χαίρεται το χρηματιστήριο’’.... Ετσι υποκινείται το ενδιαφέρον μετόχων κι επενδυτών....Ετσι η φροντίδα για την ‘’απόδοση’’ του χρήματος εκτοπίζει ή εκφυλίζει κάθε ανθρωπιστικό συναίσθημα σε βαθμό που η συνείδηση να μην επεμβαίνει στις επενδυτικές πράξεις και ν’ αδιαφορεί για τις συνέπειες τους.

            Το άνοιγμα των αγορών, η παγκοσμιοποίηση της φιλελεύθερης οικονομίας, που εκφράζεται με την απορύθμιση και την απελευθέρωση της από κάθε δέσμευση, η ευρεία διακίνηση  χρημάτων ευνοούν παράνομες πρακτικές και τη γεωγραφική και ποιοτική διεύρυνση των δραστηριοτήτων των συμμοριών του εγκλήματος. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι τα ετήσια παγκόσμια έσοδα αυτών των οργανώσεων ανέρχονται σε ένα τρισεκατομμύριο δολάρια που αντιστοιχούν στο ΑΕΠ  του συνόλου των χωρών χαμηλού εισοδήματος  που έχει πληθυσμό τρία δισεκατομμύρια κατοίκων, περισσότερο από τον μισό πληθυσμό της Γης.  Αυτή η εκτίμηση αφορά τη διακίνηση ναρκωτικών, όπλων, πυρηνικών υλών,  την πορνεία, τα τυχερά παιχνίδια, τη μαύρη αγορά συναλλάγματος, κτλ. Δεν αφορά όμως τις επενδύσεις σε νόμιμες δραστηριότητες και τον έλεγχο που εξασκούν αυτές οι οργανώσεις σε διάφορους τομείς της οικονομίας.

            Ο καθ. Chossudovsky του Πανεπιστημίου της Οτάβα σε μακροσκελές άρθρο του  αποκαλύπτει το ρόλο των ‘’φορολογικών παραδείσων’’ όπου κεφάλαια ‘’νόμιμης’’ και παράνομης πρoέλευσης συναντούνται για να γίνει το ‘’ξέπλυμα’’. Και αναφέρει: ‘’Οι Μεγάλες Τράπεζες, όχι μόνο δέχονται να ξεπλύνουν χρήματα έναντι σημαντικών προμηθειών, αλλά και παρέχουν δάνεια στις μαφίες του εγκλήματος με υψηλούς τόκους, σε βάρος παραγωγικών επενδύσεων’’. Αποκαλύπτει  επίσης πώς οι Μάφιες εισχωρούν στις οικονομίες των χρεωμένων χωρών, πως οι παράνομες καλλιέργειες ναρκωτικών αναπτύσσονται σ’ αυτές, ενώ η επίσημη και κυρίαρχη πολιτική των ‘’Αναπτυγμένων’’ πνίγει, με τη μεγαλύτερη ‘’Ελευθερία’’, τη ντόπια καλλιέργεια σιτηρών εφαρμόζοντας το ‘’dumping’’  με τα πλεονάσματα τους. Αναφέρεται επίσης στα χρέη των φτωχών χωρών που συχνά ξεπερνάνε το ύψος των εσόδων από τις εξαγωγές και πως συντελούν στην διείσδυση της μάφιας στην οικονομία και την πολιτική τους. Κι η χρηματοπιστωτική διεθνής κοινότητα δέχεται, με διακριτικότητα, την αγορά από τη μάφια βασικών επιχειρήσεων που μπήκαν στο πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων. Ανάμεσα στις ‘’νόμιμες’’ επιχειρήσεις που ελέγχουν οι μαφιόζοι, όπως αναφέρει, συγκαταλέγονται κι’οι εκδόσεις, τα ΜΜΕ κι ο κινηματογράφος, πολιτισμικοί τομείς για τους οποίους μπορούμε να πούμε, με κάποια σημασία: ‘’αυτό δα μας έλειπε’’......

            Δεν είναι βέβαια ούτε η μόνη ούτε η κύρια ένδειξη πολιτισμικής και ηθικής φθοράς. Αυτή καθ’ εαυτή η συμπεριφορά των ‘’Ισχυρών’’ απέναντι στους ‘’Αναπτυσσόμενους’’ και τα δεινοπαθούντα κοινωνικά στρώματα στις αναπτυγμένες χώρες, που αδιαφορεί για την περιθωριοποίηση του ανθρώπου, δεν μπορούν να έχουν καμιά σχέση με την ηθική και γενικά με τον πολιτισμό. Κι αυτά που αναφέρονται για τις μάφιες δίνουν μόνο ένα μέτρο των εκφυλιστικών συνεπειών των πολιτικών, των νοοτροπιών και της ηθικής που διαμορφώνονται.

Ο συγγραφέας Eduardo Galeano, από την  Ουραγουάη, αποκαλύπτει και καταγγέλλει σε άρθρο του  μια κατάσταση, που επικρατεί στη Λατινική Αμερική, για την οποία αισθανόμαστε φρίκη μπροστά στον εξευτελισμό της ανθρώπινης υπόστασης, αλλά και μπροστά στην ανοχή και την αδράνεια της κοινωνίας. Ας μεταφέρουμε μερικά σημεία:

             ‘’Παντού η ιδεολογία της ‘’Αγοράς’’ διασπά την κοινωνική συνοχή και διαλύει την αλληλεγγύη..... Η φτώχεια απλώνεται μαζί με τις πόλεις, τις κλοπές και τα εγκλήματα, ενώ οι αστυνομικοί αποτελούν, κατ’ αναλογία, την τάξη που διαπράττει τα περισσότερα..... Η  οικονομία δημιουργεί φτωχούς, αλλά απαγορεύει τη φτώχεια. Στα δύο φτωχά παιδιά το ένα δεν αποδίδει, κι ό,τι δεν αποδίδει είναι άχρηστο..... Η Δικαιοσύνη θυσιάζεται στο βωμό της Τάξης..... Μια σημαντική μερίδα της κοινωνίας χειροκροτεί τις μαζικές εκτελέσεις παιδιών από τα τάγματα θανάτου..... Ανάμεσα στη βρεφική κούνια και τον τάφο η πείνα και οι σφαίρες συντομεύουν το ταξίδι.....Τουριστικές επιχειρήσεις προσφέρουν, σε πλειστηριασμό, την παρθενιά μικρών κοριτσιών....  Τα παιδιά των πλούσιων ζουν μέσα σε θωρακισμένα όρια  από τον φόβο των απαγωγών..... Η μεσαία τάξη ζει μέσα στον πανικό της ανασφάλειας για το αύριο.....’’

            Τον τελευταίο καιρό πολλά ακούονται για τις σεξουαλικές κακοποιήσεις παιδιών. Η έκταση  και η μορφή, που το φαινόμενο έχει πάρει, τονίζει την άμβλυνση κάθε συνειδησιακής αναστολής γι' αυτούς που εμπνέονται από τα καλέσματα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και γι' αυτούς που σαγηνεύονται από την χωρίς κοινωνικούς και ηθικούς φραγμούς ‘’Ελευθερία’’. Ετσι αναπτύχθηκαν κι  οι  παράδεισοι του  πορνοτουρισμού στις χώρες όπου η φτώχεια προμηθεύει τα θύματα. Νέοι, νέες, μικρά παιδιά προσφέρονται σε πωρωμένους πολίτες της ‘’Νέας Τάξης’’,  για να  γευτούν  σαδιστικές ηδονές που μπορούν να οδηγήσουν και σε θανάτωση....

            Κι η ίδια η Ευρώπη έθρεψε μέσα στους κόλπους της  τέτοιας μορφής φαινόμενα. Ας κρατήσουμε, όμως, απ’ αυτά τον ξεσηκωμό σύσσωμης της Βελγικής κοινωνίας, ύστερα από την οργανωμένη σεξουαλική κακοποίηση και τη θανάτωση μικρών παιδιών. Ας ελπίζουμε πως μ’ αυτόν τον ξεσηκωμό και με άλλες εκδηλώσεις κοινωνικού περιεχομένου, που άρχισαν να γίνονται, ξεκινά μια γενική διαμαρτυρία και πάλη κατά της ολισθηρής πορείας στην οποία βρίσκεται η Ανθρωπότητα με την επικυριαρχία του χρήματος.  H θυσία των παιδιών του Βελγίου, η γενική συγκίνηση που εκδηλώθηκε τελευταία για τη μοίρα εκατοντάδων εκατομμυρίων παιδιών στον κόσμο  ολόκληρο, η  ανάπτυξη γενικού ενδιαφέροντος για τα κοινωνικά προβλήματα, δείχνουν πως η πάλη αυτή μπαίνει σ’ ένα δρόμο που θα ενώσει σε τεράστιο μέτωπο όλους τους ανθρώπους παρά τις υπάρχουσες τάσεις και τις προθέσεις των ισχυρών που ευνοούν τη διάσπαση τους. Τέτοια σημάδια άρχισαν να φαίνονται. Το ‘’φτάνει πια’’ κατακτά έδαφος στις συνειδήσεις ανεξάρτητα από θρησκείες, έθνη, φυλές και τάξεις.

Η σημασία του ΟΗΕ

            Το γεγονός ότι το ‘’Newsweek’’ υπενθυμίζει πως το  ν’ απολύεις προσωπικό είναι ‘’ντροπή και ανέντιμο’’ δεν πρέπει να θεωρηθεί τυχαίο αλλά μάλλον σαν έκφραση μιας καμπής που επαναφέρει στο προσκήνιο  αξίες και αρχές που θεμελιώθηκαν μέσα στην κοινωνική συνείδηση και που θεσμοθετήθηκαν από τον ΟΗΕ.

            Στον πρόλογο της Παγκόσμιας Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ διαβάζουμε:.  "Η αναγνώριση της εγγενούς αξιοπρέπειας για όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, και των ίσων κι αναλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της Ελευθερίας, της Δικαιοσύνης και  της Ειρήνης στον κόσμο". Ειδικότερα το άρθρο 25 της Διακήρυξης καθορίζει ότι  ‘’κάθε άτομο δικαιούται ενός υψηλού επιπέδου διαβίωσης ικανού να του εξασφαλίσει την υγεία, την ευημερία, του ίδιου και της οικογένειας του, συγκεκριμένα τη διατροφή την ένδυση, τη στέγαση, την ιατρική περίθαλψη.....’’ .

 Εγγενής Αξιοπρέπεια, Αναλλοτρίωτα Δικαιώματα, Ελευθερία, Δικαιοσύνη, είναι έννοιες  στενά  δεμένες με την Ειρήνη. Η αλληλοσύνδεσή τους διακηρύχτηκε πριν από πενήντα χρόνια από τον κορυφαίο οργανισμό που αντιπροσωπεύει σήμερα το ανθρώπινο γένος. Και, το κυριότερο, καθορίζεται ότι αποτελεί δικαίωμα η εξασφάλιση ορισμένου επιπέδου διαβίωσης που θα ικανοποιεί τις στοιχειώδεις απαιτήσεις της ζωής..... Αυτές οι Διακηρύξεις αποτελούν κατάκτηση του ανθρώπου  που  τη σημασία της έπρεπε να είχαμε αντιληφθεί όλοι εμείς που προσβλέπουμε σε μια καλλίτερη ζωή, σε μια καλλίτερη διαχείριση της κοινωνίας και του πλανήτη γενικότερα. Ηταν, ίσως, αναπότρεπτη η τοποθέτηση μας στο πλευρό παρατάξεων, ανάλογα  με τις πολιτικές μας αντιλήψεις, όμως τώρα είναι χρήσιμο να διαπιστώσουμε ότι απομακρυνθήκαμε από τον ευρύτερο χαρακτήρα και την ουσία αυτών των κατακτήσεων και, το κυριότερο, από ένα έδαφος όπου είχαμε θεσμικές οχυρώσεις που τώρα έχουν αποδυναμωθεί.  Η αναγνώριση των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων από τον ΟΗΕ σαν φορέων άσκησης δράσης μέσα στα πλαίσια των Αρχών και Διακηρύξεών του, δίνει τη δυνατότητα κάποιας ουσιαστικότερης λαϊκής ανταπόκρισης στις πράξεις κι ενέργειες του Οργανισμού. Δυστυχώς αυτό το όπλο δεν έγινε το πεδίο μιας δικαιωματικής πάλης που θα προάσπιζε τις διακηρυγμένες Αρχές.

             Συνειδητοποιούμε όλο και περισσότερο ότι η παραταξιακή τοποθέτηση ενέχει περισσότερα μειονεκτήματα από την αντικειμενική κι ανεπηρέαστη συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ανθρώπινο γένος. Κι εκεί που αμβλύνονται  οι παραταξιακές διαφορές και οι συνέπειές τους είναι στην υιοθέτηση και υπεράσπιση γενικών αρχών και αξιών που τις δέχονται σχεδόν όλες οι κατηγορίες που αποτελούν το ανθρώπινο γένος ενώ ταυτόχρονα έχουν την ανώτερη θεσμική κάλυψη. Εκείνο όμως που χαρακτηρίζει περισσότερο τη σύγχρονη εποχή είναι  ότι τα προβλήματα που αφορούν το μέλλον ολόκληρης της ανθρωπότητας είναι στην ουσία τους ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε διακρίσεις -ταξικές, θρησκευτικές, εθνικές κτλ. -. Η επίλυση των βασικών προβλημάτων, οικονομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών, θα συντελέσει στην άμβλυνση διαφορών φυλετικού, εθνικού, θρησκευτικού και ταξικού χαρακτήρα και στην εμπέδωση μιας ουσιαστικής Ειρήνης. Γι' αυτό χωράνε  περισσότερο μέσα στην ευρύτερη έννοια των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που σ’ αυτά συγκαταλέγεται κι η Ειρήνη.

            Είναι φανερό ότι οι Ισχυροί  που κατόρθωσαν να οικειοποιηθούν την Παγκόσμια Διαχείριση των Κοινών κι αυτόν τον ίδιο τον ΟΗΕ  δεν βρίσκουν κανένα εμπόδιο στην εξάσκηση μιας ασύδοτης χρησιμοποίησης της Δύναμής τους. Το αποτέλεσμα όμως αυτής της συμπεριφοράς δεν είναι απλά οι κατάφορες αδικίες σε βάρος της πλειοψηφίας των Ανθρώπων αλλά κυρίως η ολισθηρή πορεία προς κάθε είδους επιδεινώσεις και  καταστροφές που βάζουν σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωση του Ανθρώπινου Γένους.

            Η Ανθρωπότητα βρίσκεται σ’ ένα κρίσιμο σημείο καμπής, όπου οι συνθήκες ωριμάζουν για μιαν αλλαγή που θα εκτιμήσει τη σοβαρότητα των τεράστιων προβλημάτων που την αφορούν- οικονομικά, κοινωνικά, οικολογικά κτλ.-  Οι ανάγκες που επιβάλλουν την αλλαγή αυτή αναμορφώνουν και τις συνειδήσεις που δεν μπορούν να παραμένουν απαθείς στην τυφλή κερδοσκοπική συμπεριφορά των ισχυρών που διαχειρίζονται τη Γη  και τους πληθυσμούς της. Σ’ αυτή λοιπόν την εγρήγορση καλούμαστε να συμμετάσχουμε, ο καθένας με τον τρόπο του. Δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε  ότι πρωταρχική σημασία έχει το όπλο της γνώσης. Στις μέρες μας η γνώση της πραγματικότητας γύρω από την κατάσταση και την μοίρα των λαών, οι επιπτώσεις πάνω στο μέλλον της ανθρωπότητας, και στο στενότερα δικό μας μέλλον, αρχίζει να ενδιαφέρει πολύ κόσμο. Υπάρχει όμως σοβαρή έλλειψη αυτής της γνώσης που τη συνοδεύει και μια διαστρέβλωση της πραγματικότητας από τα ΜΜΕ.  Ας αναφέρουμε ένα παράδειγμα:

            Η τραγωδία της Ρουάντα αποδόθηκε σε φυλετικές διαφορές. Ελάχιστα όμως αναφέρθηκαν δύο  γεγονότα: Πρώτο, ότι η  ρήξη δεν ήτανε ανάμεσα σε δύο φυλές, τους Χούτου που κυβερνούσαν και τους Τούτσι, όπως διαδίδεται, αλλά  ανάμεσα στους Προεδρικούς Χούτου και το Πατριωτικό Μέτωπο της Ρουάντα που ήταν μια συμμαχία των Τούτσι με την πολιτική αντιπολίτευση στην οποία συμμετείχαν πολλοί Χούτου. Δεν είναι αλήθεια λοιπόν ότι  αιτία ήταν μόνο οι φυλετικές διαφορές. Δεύτερο, και σημαντικότερο: Στη Ρουάντα από το 1989 ως το 1993 το κατά κεφαλήν εισόδημα μειώθηκε από 330 δολ. σε 200 δολ. Οι πόροι από εξαγωγές οφείλονταν σχεδόν αποκλειστικά στον καφέ . Είναι φανερό πως αιτία της τραγωδίας ήταν μάλλον η ένδεια και αυτή εκδηλώθηκε με την όξυνση  μιας υποβόσκουσας  φυλετικής αντιπαλότητας.  Αντί λοιπόν η Διεθνής Κοινότητα να ξεπλύνει τα χέρια της αποδίδοντας την τραγωδία σε φυλετικές διαφορές ας αναρωτηθεί γιατί δεν έκανε τίποτε για να προλάβει τη ραγδαία πτώση του βιοτικού επιπέδου μιας χώρας 8 εκ. κατοίκων, στα 60% του ΑΕΠ σε 4 χρόνια, ώστε να συντελέσει στην αποφυγή της τραγωδίας που επακολούθησε;. Ποιάν έννοια πρέπει ν’ αποδώσουμε στο άρθρο 25 της Παγκόσμιας Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που αναφέρθηκε πιο πάνω, σχετικά με το επίπεδο διαβίωσης που δικαιούται ο άνθρωπος; Γιατί θέματα ανταγωνισμού ρυθμίζονται τόσο σοφά μεταξύ των μεγάλων ενώ τα προϊόντα από τα οποία ζουν εκατομμύρια ανθρώπων παραδίδονται σ’ ένα άγριο ανταγωνισμό για να πέφτουν οι τιμές προς όφελος προνομιούχων καταναλωτών;

            Τέτοια είναι τα θέματα που πρέπει να προβληθούν για να καταπολεμηθεί η άγνοια και η διαστρεβλωμένη απόδοση των γεγονότων. Και οι συνειδήσεις που ενδιαφέρονται γι' αυτά τα θέματα δεν περιορίζονται ούτε σε φυλετικές ούτε σε ιδεολογικές ούτε σε ταξικές ούτε σε οποιεσδήποτε άλλες ομάδες αλλά  ανήκουν σ’ όλες τις κατηγορίες του ανθρώπινου γένους.

Το φάντασμα του υπερπληθυσμού και του επισιτισμού

Τη δίνη που  φέρνουν οι συνέπειες της επέλασης της ‘’Ελεύθερης’’ και Ασύδοτης κυριαρχίας του χρήματος συνοδεύει μια σύγχυση ως προς τα αίτια της κακοδαιμονίας και τις απειλητικές προοπτικές για το μέλλον που συνεπάγεται. Τίποτε δεν αναφέρεται για την έλλειψη στοιχειώδους σχεδιασμού της διαχείρισης του γήινου πλούτου όπου μια κάποια φωνή θα είχαν όλες οι χώρες, και κάποιες εγκληματικές συνέπειες θ’ αποφεύγονταν. Το αμπέλι πρέπει να μένει ξέφραγο. Οι Επτά Μεγάλοι οδηγούμενοι από τον πιο Μεγάλο σκέπτονται, συσκέπτονται και ορίζουν. Το βασικό ιδεολογικό όχημα, η Ελευθερία, εμποδίζει τους άλλους να φράξουν τ’ αμπέλια τους,  αλλά κυρίως δίνει το σήμα στους χειριστές του ανώτατου αγαθού, του Χρήματος, να μη δειλιάζουν. Γιατί, αν δειλιάσουν θα προλάβει ο Σατανάς, ο Ανταγωνισμός.  Ετσι δεν ξέρουμε ποιός ορίζει τις τύχες του Ανθρώπου: Η Ελευθερία  του Χρήματος ή το  Μαστίγιο του Ανταγωνισμού;

            Αλλοι λοιπόν πρέπει να φταίνε.... Κι ανάμεσα στα αίτια, αυτά  που προβάλλονται πρώτα είναι:  ο ‘’υπερπληθυσμός’’ κι η ‘’αδυναμία της Γης να θρέψει όλους’’. Είναι αλήθεια ότι και τα δύο αυτά θέματα ανήκουν  στα οικουμενικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ανθρωπότητα. Το ν’ ανάγονται όμως σε αίτια της κακοδαιμονίας δεν είναι μόνο σφάλμα αλλά και παρεκτρέπει την ανίχνευση κι επισήμανση των πραγματικών αιτίων. Σ’ αυτό το σημείο ας καταγράψουμε ορισμένα βασικά στοιχεία που προέρχονται από επίσημες στατιστικές και μελέτες:

            Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού ελαττώνεται συνεχώς, όπως και της γεννητικότητας (βλ γραφήματα στην τελευταία σελίδα). Για τη Δυτική Ευρώπη υπάρχει πρόβλημα αντίστροφης τάσης που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του πληθυσμού.    

            Οι  ειδικοί συγκλίνουν στην πρόβλεψη ότι ο πληθυσμός θα σταθεροποιηθεί γύρω στα 11,5 δισ. το 2150.  Αν υπάρχει εδώ λάθος έχουμε καιρό να το αντιμετωπίσουμε, αλλά και σ' αυτή την περίπτωση χρειάζεται νηφαλιότητα, σταθερότητα και οικουμενική συνυπευθυνότητα.

            Το δυναμικό παραγωγής τροφίμων έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Μεγάλες εκτάσεις μένουν ακαλλιέργητες. Η εκτατική καλλιέργεια έχει σημαντικά περιθώρια. Στη Λατινική Αμερική οι  τσιφλικάδες φοβούμενοι τις συνέπειες αγροτικής μεταρρύθμισης άρχισαν ν’ αξιοποιούν με προχωρημένες τεχνικές τις τεράστιες εκτάσεις που μέχρι τώρα μένουν αχρησιμοποίητες. Ακόμη και σ’ αυτή την ερημική Λιβύη αναπτύσσονται καλλιέργειες με τη μεθοδική άντληση υδάτων από το υπέδαφος.

            Οι αναπτυγμένες χώρες κατέχουν σήμερα τα δύο τρίτα του παγκόσμιου εμπορίου τροφίμων. Εχουν μια καλά αναπτυγμένη υποδομή: συγκοινωνιακά δίκτυα, αποθήκες, δίκτυα άρδευσης κι αποστράγγισης, εξοπλισμό, μέσα μεταφοράς, καθώς και υποστήριξη: χρηματοπιστωτική, επιστημονική, τεχνική, ασφάλεια, επιχορηγήσεις, κρατική μεσολάβηση στις εξαγωγές.

            Οι άλλες χώρες υστερούν σε υποδομή και υποστήριξη γι' αυτό όχι μόνο η γεωργική παραγωγή καθυστερεί αλλά κι ολόκληρη η ύπαιθρος που αδυνατεί ν’ απορροφήσει μέρος του πληθυσμού της σε άλλες ασχολίες. Γι' αυτό και δημιουργούνται γιγάντιες πόλεις με μια σωρεία οικιστικών, επισιτιστικών και κοινωνικών προβλημάτων. Μια από τις συνέπειες αυτής της άγριας αστυφιλίας είναι η αύξηση κατανάλωσης πρωτεϊνών - που  οι αγρότες βρίσκουν εύκολα στο περιβάλλον τους, με το κυνήγι, το ψάρεμα και την οικιακή κτηνοτροφία-  και καταλήγει σε μεγαλύτερη ζήτηση δημητριακών για ζωοτροφές

            Η παραγωγή σιτηρών πέρασε από 600εκ το 1960 σε 1900εκ τόνους το 1993 και το δυναμικό παραγωγής βρίσκεται μακριά από όρια.

            Ορισμένες χώρες του Νότου κατόρθωσαν να πετύχουν την αυτάρκεια και μάλιστα να εξάγουν. Ομως υπάρχουν και σ’ αυτές περιοχές που υποσιτίζονται λόγω της γενικής καθυστέρησης της υπαίθρου.

            Αλλες χώρες, είδαμε, όπως αναπτύσσουν τη μονοκαλλιέργεια για εξαγώγιμα προϊόντα  που φέρνουν συνάλλαγμα για την εξυπηρέτηση και πληρωμή χρεών. Εν τω μεταξύ εισάγουν δημητριακά από τα πλεονάσματα των αναπτυγμένων χωρών, που επιχορηγούνται, κι εφαρμόζουν το dumping - πώληση σε τιμές μικρότερες του κόστους-. Ταυτόχρονα τα προϊόντα της μονοκαλλιέργειας χάνουν την εμπορική τους αξία λόγω του ανταγωνισμού αλλά  και της αντικατάστασης τους από βιομηχανικά προϊόντα (για τα μη εδώδιμα)

            Οι δυνατότητες αύξησης της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, της παραγωγής τροφίμων γενικότερα,  έχουν ακόμη μεγαλύτερες προοπτικές με την ανάπτυξη συγχρόνων μεθόδων καλλιέργειας, της βιομηχανίας τροφίμων και τον συντονισμένο καθορισμό των ειδών καλλιέργειας. Σ αυτά προστίθενται κι οι μεγάλες κατακτήσεις της βιοτεχνολογίας που βρίσκονται στα πρώτα βήματα εφαρμογής.

            Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι επιστημονικές κατακτήσεις στον τομέα της Γενετικής αποτελούν ένα από τα νέα οικουμενικά προβλήματα που η  Ανθρωπότητα  έχει ν’ αντιμετωπίσει και για τα οποία χρειάζεται πνεύμα Οικουμενικής Συνυπευθυνότητας και Οικουμενικής  Δημοκρατίας. Εν τω μεταξύ πολλά από τα επιτεύγματα της επιστήμης μπορούν  να γίνουν - αν δεν γίνονται ήδη - αντικείμενο ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης από τους κυνηγούς του κέρδους παρά τους κινδύνους που ενδεχόμενα εγκυμονούν άγνωστες επιπτώσεις.

            Από τα παραπάνω μπορούμε να συνάγουμε ότι τόσο το πρόβλημα του υπερπληθυσμού όσο κι αυτό του επισιτισμού υφίστανται όχι σαν όρια που αναχαιτίζουν την πορεία της Ανθρωπότητας αλλά σαν εξαρτώμενα από το κεντρικό πρόβλημα αποκατάστασης μιας ‘’Τάξης για το Μέλλον’’, σ’ αντιδιαστολή με τη ‘’ Νέα Τάξη’’, που θα οδηγήσει σε μια πορεία η οποία θα δρομολογήσει τη λύση όλων των οικουμενικών προβλημάτων: της Ειρήνης, της Ασφάλειας, της Δημοκρατίας, του έμπρακτου σεβασμού των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έτσι που να εξασφαλιστεί η πραγματικά Ελεύθερη Ανάπτυξη Ανθρώπου και Λαών. Χρειάζεται Οκουμενική  Συνυπευθυνότητα και Δημοκρατία

Τι μπορούμε να κάνουμε;

            Βρισκόμαστε σε κατάσταση σοβαρής οικουμενικής κρίσης. Η δύναμη του χρήματος παίρνει τον ανήφορο. Τα κέρδη κι οι αμοιβές αυξάνονται για τους ‘’κατέχοντες’’ με ρυθμούς εκτός κάθε κλίμακας και κάθε λογικής ή ηθικής παραδοχής. Τα κεφάλαια επενδύονται στην παραγωγή μόνο όταν αποφέρουν πολλά κέρδη. Οι συναλλαγές στην χρηματιστική αγορά φτάνουν τα 1000 δισ  δολ την ημέρα, 50 φορές περισσότερο από την συνολική ημερήσια αξία των  διακινουμένων προϊόντων και παρεχομένων υπηρεσιών. Η διακίνηση κεφαλαίων, στα χρηματιστήρια των πλούσιων χωρών, για παραγωγικές επενδύσεις δεν φτάνουν ούτε το 5%, ενώ το 95% διατίθεται στην κερδοσκοπία.  Μια κερδοσκοπία που δεν νοιάζεται για τις οικονομικές και  κοινωνικές επιπτώσεις αυτών των στιγμιαίων αγοραπωλήσεων . Από τέτοιες ανεύθυνες πράξεις μπορεί να εξαρτηθεί η τύχη μιας ολόκληρης επιχείρησης και του προσωπικού της, ακόμη  κι η σταθερότητα της οικονομίας μιας χώρας κι ενός νομίσματος

            ‘’Γνωρίζουμε τα πράγματα της πόλης’’, λέγει ο Περικλής στον Επιτάφιο. Κι αυτό είναι το κύριο στοιχείο της Δημοκρατίας. Για την εποχή μας, πόλη είναι ολόκληρη η οικουμένη όπου τη γνώση σχηματίζουν όλο και περισσότερα άτομα. Εχουμε όμως την ικανότητα να δεχόμαστε γνώσεις να καταλήγουμε σε ορισμένες επισημάνσεις, να τις αξιολογούμε και να τις διαδίδουμε για να μη μένουμε μακριά από τα ‘’πράγματα’’ της δικιάς μας πόλης. Κι αυτό είναι το πρώτο που έχουμε να κάνουμε αλλά όχι το μόνο.

            Η αδιαφορία που χαρακτηρίζει τη στάση του μέσου πολίτη απέναντι στην ανάπτυξη κι επικράτηση παρασιτικών καταστάσεων που επισημάναμε δεν μπορεί να  επικρατήσει αποφασιστικά. Διατηρείται πάντα μια φλόγα που είναι έτοιμη να φουντώσει μόλις οι συνθήκες ωριμάσουν και δοθεί μια αφορμή. Κι όπως αυτοί που θίγονται δεν ανήκουν σε μια ή μερικές ομάδες ανθρώπων οι διαμαρτυρίες θα έρχονται από παντού. Χαρακτηριστικά, όπως πιο πάνω αναφέραμε, ολόκληρη η κοινωνία του Βελγίου ξεσηκώθηκε για να διαμαρτυρηθεί  με αφορμή τη σεξουαλική  κακοποίηση  και θανάτωση μικρών παιδιών. Παράλληλα το γνωστό περιοδικό Newsweek καταγγέλλει τον ‘’Δολοφόνο Καπιταλισμό’’ για την απόλυση προσωπικού  και ‘’ το χρηματιστήριο που πανηγυρίζει’’ γι' αυτή την ενέργεια. Αυτά τα περιστατικά αποτελούν δείγματα αντίστασης που πρέπει να επισημάνουμε. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε ξεσήκωμα αλλά ο πραγματικός ένοχος δεν καθορίζεται. Κι αυτό είναι επικίνδυνο γιατί τέτοια ξεσηκώματα μπορούν να τα οικειοποιηθούν και πολιτικές  δυνάμεις από τις πιο συντηρητικές της κοινωνίας. Στη δεύτερη περίπτωση, παρ’ όλο που η πηγή ανήκει στα κυρίαρχα στρώματα, ο ένοχος δακτυλοδείχνεται και καταγγέλεται. Μπαίνουν  έτσι  διάφορα ερωτήματα: Μήπως μια μερίδα από το ίδιο το κατεστημένο, που πρέπει να είναι σημαντική αφού εκφράζεται από το Newsweek,  άρχισε να εκτιμά ότι  η Ασυδοσία του κεφαλαίου είναι καιρός να σταματήσει; Μήπως μια μερίδα ισχυρών διαβλέπει πως οι κίνδυνοι που αυτή η Ασυδοσία τρέφει απειλούν και τη δικιά τους κοινωνία και τα δικαιώματα ή συμφέροντα που κι οι ίδιοι κατέκτησαν; Εκείνο που έχει για μας σημασία είναι ότι πρέπει να λογαριάζουμε στην οικουμενικότητα  των αντιστάσεων. χωρίς περιορισμούς κι αποκλεισμούς, αρκεί να είναι ειλικρινείς και να μη θίγουν για κανένα τα νόμιμα δικαιώματα που του αναλογούν.

            Στην Αλβανία ολόκληρη η χώρα συγκλονίζεται και δείχνει το πρόσωπο των χρηματιστικών ενεργειών και τις διαπλοκές τους. Η Τουρκία δίνει ένα ευρύ φάσμα εικόνων που εκθέτουν μια πραγματικότητα στην οποία εμπλέκονται όλα τ’ αγαθά του σύγχρονου κατεστημένου, από την καταπάτηση των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των λαών, την τρομοκρατία, τον επεκτατισμό,  ως τη συμπαιγνία των Ισχυρών εντός κι εκτός συνόρων. Ομως κι η αντίσταση σ’ αυτή την κατάσταση ξεπερνά τα όρια των αγωνιστών που ειλικρινά και ηρωικά θυσιάζονται και εκφράζεται κι από στρώματα που συμπορεύονται με το κατεστημένο.

            Υπάρχουν λοιπόν διάφορες εστίες αντίστασης στην ολισθηρή πορεία στην οποία η Ανθρωπότητα οδηγείται, γι’ αυτό κι οι δυνατότητες συμμετοχής σε μια τέτοια πάλη είναι πολλές και προσφέρουν ένα μεγάλο φάσμα επιλογής- οργανώσεις κοινωνικές, οικολογικές, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολιτιστικές κτλ-. Εμείς θα δίναμε προτεραιότητα στον εμπλουτισμό των γνώσεων, την επεξεργασία τους σε αφομοιώσιμο υλικό επισημάνσεων, και τη διάδοση του, χωρίς αυτό ν’ αποκλείει τη συμμετοχή και σ’ άλλες δραστηριότητες.

            Εκείνο όμως που δεν πρέπει να μας διαφεύγει είναι το ενδεχόμενο να προλάβουν δυνάμεις της  συντήρησης να οικειοποιηθούν την ανάγκη αλλαγής με  δικούς τους τρόπους. Ας θυμηθούμε τον ρόλο του φασισμού πριν και κατά τον παγκόσμιο πόλεμο......

Απρίλιος 1997

Αυτός ο πίνακας αποτελεί  κριτική  απάντηση στο επιχείρημα ότι η άκρως φιλελεύθερη πολιτική των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας κατόρθωσε να μειώσει την ανεργία. Επέβαλε όμως μια ροπή προς αύξηση των κοινωνικών διαφορών

Ρυθμός  Αύξησης Πληθυσμού

Διάγραμμα ρυθμού αύξησης γεννητικότητας

Πηγή:  OHE, από: ‘’L’ Etat du monde, 1996’’ p.680 ,  Edition la ‘’Decouverte’’