ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ
menu

Γιατί   δεν   κτυπούν  οι  καμπάνες (;)

Λέξεις 1290

Πριν από εξήνταπέντε περίπου χρόνια ο τίτλος ‘’Για ποιόν κτυπούν οι καμπάνες’’ του μυθιστορήματος του Χέμινγκουέϊ  πέρασε στην ιστορία γιατί σημάδευε την τραγωδία που έφερνε στην Ευρώπη εκείνος ο εμφύλιος πόλεμος της Ισπανίας που επiβλήθηκε για να σταματήσει η νόμιμη πορεία αυτού του έθνους προς κοινωνικές ανακατατάξεις. Οι καμπάνες είχαν κτυπήσει. Ξύπνησαν στον κόσμο το ενδιαφέρον για τις τύχες  ενός μοιρασμένου λαού και για το μέλλον των άλλων. Οι εξελίξεις όμως δεν ευνόησαν τους έννομους πόθους, στη συγκεκριμένη περίπτωση. Καταστάλαξε όμως μια λανθάνουσα ροπή προς αναβάθμιση του ρόλου του ‘’λαϊκού’’ παράγοντα. Αυτή η ροπή συνέβαλε στην σύμπηξη της συμμαχίας που αντιστάθηκε, αργότερα, και νίκησε τον ‘’Φασισμό’’.

 Την σημαντικότερη όμως ώθηση έδωσε η επέκταση αυτής της ροπής σε παγκόσμια κλίμακα στο βαθμό που οι Ισχυροί οδηγήθηκαν σε πρωτοβουλίες για ριζικές ανακατατάξεις που αφορούσαν όλους τους λαούς. Για να εξασφαλίσουν τη συστράτευση των αποικιών και των άλλων εξαρτημένων χωρών αναγκάστηκαν να υποσχεθούν την απελευθέρωση και ανεξαρτοποίηση τους και τον σεβασμό οικουμενικών Αρχών. Ετσι ο αγώνας μπήκε κάτω από ιδεολογικές επαγγελίες που διακήρυσσαν: Ελευθερία, Ανεξαρτησία, Δημοκρατία, κάποια Συλλογική Διαχείριση, Σεβασμό στα Δικαιώματα και την Αξιοπρέπεια του Ανθρώπου κτλ.....

Τελικά αυτές οι επαγγελίες βρήκαν επίσημη έκφραση σε πολλά έγγραφα που συντάχθηκαν για να καθορίσουν τον χαρακτήρα και τον ρόλο του κορυφαίου οργάνου στο οποίο υποτίθεται ότι η Ανθρωπότητα θα μπορούσε να εναποθέσει τις τύχες της, στον ΟΗΕ. Οσες επιφυλάξεις κι αν έχει  κανείς πάνω στο περιεχόμενο αυτών  των εγγράφων και το σεβασμό των σχετικών θεσμών θα πρέπει να  συγκρατήσουμε το γεγονός ότι συντάχθηκαν κατά την πιο ευνοϊκή συγκυρία για τον καθορισμό των όρων που αφορούν τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Ηταν μια ευνοϊκή στιγμή για τους λαούς.

Ομως οι ‘’λαοί’’, παρά τις πρώτες μεταπολεμικές κατακτήσεις ανεξαρτησίας κι αυτοπεποίθησης (κίνημα αδεσμεύτων, ανεξάρτητες περιφερειακές συμμαχίες, ορισμένες κατακτήσεις και επιτυχίες σοσιαλιστικών χωρών),  δεν μπόρεσαν ν’ αποφύγουν νέες μορφές οικονομικο-στρατιωτικο-πολιτικής. εξάρτησης. Η ηγέτιδα δύναμη, οι ΗΠΑ, χρησιμοποιώντας κατά κόρον την οικονομική, στρατιωτική και πολιτική ‘’επιρροή’’ της κι εμπεδώνοντας ταυτόχρονα την αγωνιστικότητα της,  αναβάθμιζε καθημερινά τη Δύναμη της. Ταυτόχρονα αναπτύχθηκαν σχέσεις συνδιαχείρισης του πλανήτη με τις χώρες εκείνες που τις ακολουθούσαν για να διατηρήσουν τη δικιά τους δύναμη. Ετσι η ηγεσία των ΗΠΑ περνά μέσα από τους Επτά Μεγάλους (11% του πληθυσμού της Γης) όπου αμβλύνονται οι μεταξύ τους αντιθέσεις. Και για να κοπάσουν οι αντιστάσεις και να διευκολυνθεί η άσκηση της ηγεμονίας διαμορφώνεται η ΟΟΣΑ  (Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη). Εκεί βρίσκονται οι τριάντα περίπου αναπτυγμένες χώρες (συνολικός πληθ. ένα δισεκατομ., 1/6 περίπου του πληθυσμού της Γης, ανάμεσα τους η Ελλάδα και η Τουρκία). Ετσι διαμορφώνεται μια επιλεγμένη και περιστασιακή συλλογικότητα που εξασφαλίζει την άνετη διοχέτευση της ηγεμονίας των ΗΠΑ ή, γενικότερα, των Επτά Μεγάλων, μέσω του ΟΟΣΑ και των άλλων οργάνων (ΝΑΤΟ, ΔΝΤ, Π.Ο.Εμπ. κτλ)  πάνω στον υπόλοιπο κόσμο. Χαρακτηριστικά οι ΗΠΑ προσπαθούν μέσω του ΟΟΣΑ να επιβάλουν την τιμωρία με οικονομικά αντίποινα οποιασδήποτε εταιρείας συνεργάζεται με χώρες σαν την Λιβύη και την Κούβα. Aυτή είναι η διάρθρωση κι  η ιεραρχία μέσα στην οποία ζουν τα  έθνη. Η κάθε χώρα είναι υποχρεωμένη να ζει μέσα σε ορισμένα όρια εξάρτησης και υποταγής απολαμβάνοντας κάποια ‘’προστασία’’ ή ‘’κατανόηση’’  σε συνάρτηση με την δύναμη και   τη  ‘’διαγωγή’’ της. Χαρακτηριστικά η διαβαθμισμένη μορφή εξάρτησης και ισχύος στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης καταλήγει στη θεωρία των ‘’ταχυτήτων’’ από τη μια μεριά και στην αδυναμία άσκησης κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Κύριος κριτής και τοποτηρητής των εθνών ανάλογα με την ‘’ωφελιμότητα’’ και τη διαγωγή είναι αυτός που προβάλλει σαν ισχυρότερος, οι ΗΠΑ. Ταυτόχρονα αυτή η ιδιότητα του Ισχυρότερου εκφράζεται στην πράξη και με τον αυτεπάγγελτο ρόλο του διαιτητή που τον ασκεί με μια προκλητική σύγχυση ανάμεσα στο αντικειμενικό δίκαιο και το δικό τους συμφέρον.

Αυτή είναι μια πτυχή της πραγματικότητας μέσα στην οποία εγγράφεται η σημερινή τραγωδία που διεξάγεται με αφορμή το Κοσσυφοπέδιο. Μια άλλη πτυχή βρίσκεται σ’ ένα άλλο κεφάλαιο των οικουμενικών προβλημάτων. Είναι  αυτό των μειονοτήτων και των εθνοτήτων. Και αυτό ήταν και παραμένει το κυριότερο πρόβλημα που έπρεπε να είχε λυθεί κατά την επεξεργασία των κανόνων διεθνούς διαβίωσης με την οποία είχαν καταπιαστεί τα όργανα, του ΟΗΕ κατά την ίδρυση του. Αλλά ποιός θα μπορούσε να προβάλει το θέμα όταν την  ίδια εποχή ιδρυόταν το κράτος του Ισραήλ και το μόρφωμα του Πακιστάν, χωρισμένου σε  Ανατολικό και Δυτικό, ενώ αποφασιστικές και ειδικών προθέσεων εξελίξεις διεξάγονταν σ’ όλη την Ευρώπη, Δυτική και Ανατολική; Εκείνο που θα έδινε μια βιώσιμη λύση στο πρόβλημα θα ήταν  να θεσπιστούν μέτρα για την εγγύηση μιας συμβίωσης κάτω από ένα ουσιαστικό και συνεχή έλεγχο του Οργανισμού, θεμελιωμένο στον θεσμικό του ρόλο. Το πρόβλημα, βέβαια, δεν είναι απλό αλλά είναι σημαντικότατο γιατί δεν υπάρχει σχεδόν χώρα που να μην έχει φαινόμενα ή πυρήνες διαχωριστικών τάσεων. Γι αυτό χρειαζόταν και χρειάζεται μεγάλη φροντίδα  για την επίλυση του. Αν δεν επιλυθεί θα εξακολουθεί να παραμένει όχι μόνο σαν πρόβλημα αλλά και σαν ένα από τα πολιτικά όπλα  που χρησιμοποιούν οι ‘’ρυθμιστές’’ των διεθνών θεμάτων για να επιβάλουν το δικό τους νόμο.......

Στην περίπτωση του ισπανικού εμφύλιου οι στόχοι ήταν ξεκάθαροι: Η υπεράσπιση της δημοκρατίας και η καταδίκη του Φασισμού. Στην περίπτωση όμως του Κόσοβου ποιοί είναι οι στόχοι; Εδώ υπάρχει πλήρης σύγχυση, γιατί όλα τείνουν ν’ αναγάγουν το πρόβλημα σε διαφορές ανάμεσα σε παρατάξεις. Μια παράταξη είναι αυτή που υποστηρίζει τον Μιλόσεβιτς κι η άλλη αυτή που υποστηρίζει την επιβαλόμενη από τις ΗΠΑ και Σια ‘’νομιμότητα’’. Και η κάθε παράταξη προβάλλει τα εγκλήματα της άλλης για να επιχειρηματολογήσει. Oi βαρβαρότητες της εθνικής κάθαρσης από τη μια μεριά και της επιβολής μιας τραγικής πολεμικής πραγματικότητας, του τρόμου, της καταστροφής, της πείνας, των στερήσεων, από την άλλη παραμερίζονται. Ετσι οι  παραταξιακοί ‘’οπαδοί’’ οδηγούν την κρίση τους σε άκαρπες αλλά κυρίως άστοχες κατευθύνσεις. Και, το χειρότερο, αντί να οδηγηθούν σε γόνιμο διάλογο και να καταλήξουν σε ενέργειες που θα μπορούσαν να έχουν κάποια θετική επιρροή στις εξελίξεις, συντελούν στην όξυνση των πνευμάτων και σε ενδεχόμενη κλιμάκωση των ρήξεων. Αλλα είναι τα καυτά ερωτήματα, π.χ.:

Ποιό είναι το διεθνές όργανο που πρέπει να επιληφθεί του προβλήματος;  Με   ποιό   δικαίωμα   το   ΝΑΤΟ   επεμβαίνει;  Εκεί πρέπει να στηθεί ένας διάλογος για να σταματήσουν κάποτε οι Ισχυροί να  ενεργούν μ’ όλη τους την άνεση, όπως γίνεται τώρα. Τώρα πρέπει να κτυπήσουν οι καμπάνες εκείνες που θα διεκδικήσουν την παλινόρθωση του ΟΗΕ προς όφελος των κατακτήσεων που είχαν επιτευχθεί κατά την ίδρυση του. Αν αυτό δεν γίνει θα μείνουμε πάνω στον κατήφορο που αφαιρεί, μέρα με τη μέρα από τον Ανθρωπο και τους Λαούς, δικαιώματα που είχαν κατοχυρωθεί στους θεσμούς αυτού του οργανισμού.

Εως πότε θ’ ανεχόμαστε να διαφεντεύεται η Γη με την επιβολή διαφορετικών μέτρων και διαφορετικών  σταθμών; Πως μπορούν ταυτόσημες περιπτώσεις να θεωρούνται πότε έγκλημα, πότε ‘’προς ρύθμιση’’ και πότε ν’ αγνοούνται ; ( Κόσοβο, Κύπρος, Κουρδικό ); Πότε επί τέλους θα σταματήσουν να ανάγονται τα συμφέροντα των ισχυρών σε κριτήρια για την διαμόρφωση διεθνούς πολιτικής;

Πότε και πως θ’ αρχίσουμε ν’ αγωνιζόμαστε για την επανάκτηση δικαιωμάτων που μέρα με τη μέρα γλιστράνε κάτω από τα πόδια μας;

Απαντώντας, πρόχειρα, σ’ αυτά τα ερωτήματα μπορούμε να διαπιστώσουμε πως υπάρχουν ορισμένα μέτρα που δεν χρειάζονται πολλές προσπάθειες για να εφαρμοστούν:

Ν’ απαλλαγούμε, για παράδειγμα, από την παραταξιακή τοποθέτηση. γιατί οδηγεί στους κινδύνους που αναφέρθηκαν πιο πάνω αλλά και ευνοεί μια λανθάνουσα σύγκλιση ως προς τον απώτερο στόχο των εμπλεκομένων που είναι η διάσπαση του Κοσσόβου. Να προβάλλονται οι Αρχές του ΟΗΕ σε κάθε ευκαιρία.  Να μην αφήνουμε τη συζήτηση να γλιστρά σε άγονη  σύγκριση ανάμεσα στις εμπλεκόμενες παρατάξεις. Να επισημαίνουμε  την καταστρατήγηση των Διεθνών Αρχών από τις μεθοδεύσεις που επιβάλλονται. Σ’ αυτή την πρόχειρη καταγραφή μπορούμε να προσθέσουμε την ανάπτυξη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που θ’ αγωνιστούν για την επικράτηση των Αρχών που θεσπίστηκαν στα επίσημα διεθνή όργανα και κατά των μεθοδεύσεων των οργανισμών εκείνων που έγιναν για να τα αντικαταστήσουν. 

Μάρτιος 1999