Δουλεία

Λέξεις 430

Σκέφτομαι τους πατεράδες μας που έτρεφαν ελπίδες για μιαν ειρηνική ζωή και μια  πιό δίκαιη κοινωνία. Αναλογίζομαι την απογοήτευση που  θα ένιωθαν αν ζούσαν τώρα με τα προβλήματα που πρέπει ν' αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα στ

α πρόθυρα του 2000. Μαζί με τα μεγάλα οικουμενικά προβλήματα  γεννήθηκαν νέες σκληρές καταστάσεις:

Η ανασφάλεια και η ανεργία εξελίσσονται σε προβλήματα περιθωριοποίησης του ανθρώπου, που τείνει  μάλιστα  στην πλήρη εγκατάλειψη του. Στο όνομα μιας αποδοτικής οικονομικής πολιτικής και της αναγκαστικής αντιμετώπισης ενός άγριου ανταγωνισμού, εκατοντάδες χιλιάδες οι άστεγοι και  δεκάδες εκατομμύρια οι άνεργοι της Ευρώπης.  Εκατοντάδες εκατομμύρια οι απόκληροι του τρίτου κόσμου. Η κατάσταση, όλων αυτών, φέρνει στο προσκήνιο την έννοια της καταργημένης δουλείας. Συγκριτικά, οι περιθωριοποιημένοι αδυνατούν να εξασφαλίσουν στέγη και τροφή, ενώ οι δούλοι είχαν, τουλάχιστο, αυτά τα "αγαθά" εξασφαλισμένα. Αλλά και στην ουσία,  αυτοί που κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούνε, εγκλωβισμένοι στην ανασφάλεια, βρίσκονται σε κατάσταση εργασιακής δουλείας γιατί υποχρεώνονται να δεχτούνε οποιαδήποτε εργασία, με  οποιουσδήποτε όρους, και να υποστούνε οποιαδήποτε συμπεριφορά και ταπείνωση.  Ετσι η αναγνώριση της "εγγενούς αξιοπρέπειας του ανθρώπου",  όπως επαγγέλλεται από τους θεσμούς του ΟΗΕ,  σαν αναφαίρετο  δικαίωμα του, αγνοείται αθόρυβα αλλά σταθερά. Επιστήμονες γίνονται νυχτοφύλακες ή κάτι ανάλογο, αν τους λυπηθεί ένας εργοδότης και τους προσλάβει, γιατί ασφαλώς υπάρχουν καταλληλότεροι απ' αυτούς για τέτοια  δουλειά. Νέοι διπλωματούχοι εκλιπαρούν για μιαν οποιαδήποτε θέση, οπουδήποτε, σχετική ή άσχετη με τις σπουδές τους. Οικογενειάρχες βρίσκονται ξαφνικά άνεργοι κι η διάρκεια του επιδόματος, που δικαιούνται, εξανεμίζεται μέσα στην αγωνία τού "τι θα γίνει μετά". Η ανασφάλεια, το άγχος, η ταπείνωση, η κακή διαβίωση και διατροφή, φέρνουν και τις αρρώστιες, τα οικογενειακά δράματα, μια σειρά από συνέπειες που επιδεινώνουν την όλη κατάσταση. Κι όλ' αυτά εκφράζονται με ψυχρά νούμερα: "Τόσοι άνεργοι, τόσοι άστεγοι, τόσοι ζούνε κάτω από το όριο φτώχειας, τόσες θέσεις εργασίας καταργούνται, τόσοι πεθαίνουν από πείνα, τόσοι από κρύο......."

Οι ψυχρές διαπιστώσεις από κορυφές της σκέψης δεν λείπουν, και δεν μπορεί να είναι τυχαίο που μιλάνε, τώρα, και για δουλεία. Ο Douglas North, βραβείο Νόμπελ 93, μιλάει για την "αποτελεσματικότητα της δουλείας στην παραγωγή" και αναφέρει ότι "την εποχή της δουλείας, στο νότο των  ΗΠΑ, η παραγωγικότητα ήταν κατά 35% μεγαλύτερη απ' αυτή του βορρά", και ότι "ο σκλάβος τύχαινε περιποίησης, όπως τα ζώα και κάθε άλλο αγαθό παραγωγής". (Monde Diplomatique, Νοέμβριος 93). Την περιποίηση τη στερούνται, βέβαια, οι περιθωριοποιημένοι της εποχής μας.  .  Στο ίδιο έντυπο διαβάζουμε:: "Η λογική των ελεύθερων συναλλαγών σε παγκόσμια κλίμακα, όπως εκφράζεται από το GATT, τείνει προς την ευθυγράμμιση των αμοιβών και των κοινωνικών παροχών μ' αυτές- πολύ μικρότερες- των χωρών της Ανατολικής Ασίας. Στο όνομα της οικονομικής αποτελεσματικότητας και με κίνδυνο διάσπασης της εθνικής συνοχής,  θα  βαδίσουμε  προοδευτικά προς μιαν αποσύνθεση του κοινωνικού οικοδομήματος". (Ign.Ramonet).

Απρίλιος 1993