ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ

Η ΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Τα Δικαιώματα του ανθρώπου αυτά καθαυτά αποτελούν μιαν έννοια η οποία, στην καθημερινή της χρήση, γίνεται πολύ ρευστή και αδυνατεί ν’ αποδώσει το πραγματικό νόημα που τα συνδέει με άλλες έννοιες και να καθορίσει όρια και υποχρεώσεις που εμπλέκονται. Αν οι ενέργειες ασκούνται από άτομα ή σύνολα χωρίς να κατευθύνονται από ένα σεβασμό Αξιών και Ισορροπιών τότε καταλήγουν πολύ συχνά σε κατάχρηση δικαιωμάτων. Υπάρχει ανάγκη λογικής σύνδεσης μεταξύ των συμφραζόμενων εννοιών σε τρόπο που οι ενέργειες να ελέγχονται ως προς την εμπλοκή τους στις μεταξύ τους σχέσεις.. Για παράδειγμα η έννοια των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έρχεται, συχνά, σε σύγκρουση με την έννοια της Ελευθερίας όταν η άσκηση της μιας γίνεται με τρόπο που θίγει το περιεχόμενο της άλλης.

Τα Δικαιώματα του ανθρώπου καθορίστηκαν και καθορίζονται με κώδικες που επιβλήθηκαν αρχικά με άγραφες παραδόσεις ή θρησκευτικές εντολές ή με την κρίση κάποιου κοινωνικού ή θρησκευτικού άρχοντα. Καμία όμως μέριμνα δεν αποτρέπει την εμφάνιση συγκρούσεων. Τέτοιες συγκρούσεις παρουσιάζονται, για παράδειγμα, σε περιπτώσεις που αφορούν την κυριαρχία πάνω σε εδάφη και την χρήση τους. Κι αυτό συμβαίνει ανεξάρτητα από την κλίμακα στην οποία αναφέρονται. Κι όταν η κλίμακα είναι μεγάλη τότε η μορφή της σύγκρουσης μπορεί να καταλήγει ακόμη και σε πόλεμο. Πώς όμως μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν τέτοιες αντιθέσεις;

Καμία λύση δεν μπορεί να δοθεί στο πρόβλημα με τις μέχρι τώρα χρησιμοποιούμενες συμπεριφορές που βασίζονται σε μια στενή Λογική η οποία υπακούει σε συμφέροντα και διαστρεβλώνουν έννοιες που θεωρούνται πυλώνες της Οικουμενικής Ζωής. Παραδείγματα κατάχρησης των εννοιών αυτών αφθονούν σ’ όλο το διάστημα της Ιστορίας. Θα αναφερθούμε σε δύο από αυτά:



Η ΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Λέξεις 650 Τα Δικαιώματα του ανθρώπου αυτά καθαυτά αποτελούν μιαν έννοια η οποία, στην καθημερινή της χρήση, γίνεται πολύ ρευστή και αδυνατεί ν’ αποδώσει το πραγματικό νόημα που τα συνδέει με άλλες έννοιες και να καθορίσει όρια και υποχρεώσεις που εμπλέκονται. Αν οι ενέργειες ασκούνται από άτομα ή σύνολα χωρίς να κατευθύνονται από ένα σεβασμό Αξιών και Ισορροπιών τότε καταλήγουν πολύ συχνά σε κατάχρηση δικαιωμάτων. Υπάρχει ανάγκη λογικής σύνδεσης μεταξύ των συμφραζόμενων εννοιών σε τρόπο που οι ενέργειες να ελέγχονται ως προς την εμπλοκή τους στις μεταξύ τους σχέσεις.. Για παράδειγμα η έννοια των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έρχεται, συχνά, σε σύγκρουση με την έννοια της Ελευθερίας όταν η άσκηση της μιας γίνεται με τρόπο που θίγει το περιεχόμενο της άλλης. Τα Δικαιώματα του ανθρώπου καθορίστηκαν και καθορίζονται με κώδικες που επιβλήθηκαν αρχικά με άγραφες παραδόσεις ή θρησκευτικές εντολές ή με την κρίση κάποιου κοινωνικού ή θρησκευτικού άρχοντα. Καμία όμως μέριμνα δεν αποτρέπει την εμφάνιση συγκρούσεων. Τέτοιες συγκρούσεις παρουσιάζονται, για παράδειγμα, σε περιπτώσεις που αφορούν την κυριαρχία πάνω σε εδάφη και την χρήση τους. Κι αυτό συμβαίνει ανεξάρτητα από την κλίμακα στην οποία αναφέρονται. Κι όταν η κλίμακα είναι μεγάλη τότε η μορφή της σύγκρουσης μπορεί να καταλήγει ακόμη και σε πόλεμο. Πώς όμως μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν τέτοιες αντιθέσεις; Καμία λύση δεν μπορεί να δοθεί στο πρόβλημα με τις μέχρι τώρα χρησιμοποιούμενες συμπεριφορές που βασίζονται σε μια στενή Λογική η οποία υπακούει σε συμφέροντα και διαστρεβλώνουν έννοιες που θεωρούνται πυλώνες της Οικουμενικής Ζωής. Παραδείγματα κατάχρησης των εννοιών αυτών αφθονούν σ’ όλο το διάστημα της Ιστορίας. Θα αναφερθούμε σε δύο από αυτά: Το πρώτο είναι το φαινόμενο της αποικιοκρατίας που καθιέρωσε το Δικαίωμα σε ισχυρές χώρες να κατακτούν άλλες χώρες. Η τότε ισχυρότερη χώρα του Πλανήτη, η Αγγλία, νομιμοποίησε όχι μόνο την αποικιοποίηση αλλά και τον πόλεμο που κήρυξε για να επιβάλει την ελεύθερη εισαγωγή οπίου στην Κίνα. Αυτή η ενέργεια κατοχυρώθηκε με επίσημη συνθήκη η οποία επέβαλε, επιπρόσθετα, την ετεροδικία προς όφελος των ιεραποστόλων και των προσήλυτων. Οι έννοιες Ελευθερία, Δικαιοσύνη και Ειρήνη πήραν, τότε, το περιεχόμενο που οι Αγγλοι καθόρισαν. Εκείνη την εποχή οι έννοιες αυτές αντικαταστάθηκαν από τον όρο “laisser faire” [4] Το Δεύτερο παράδειγμα το ζήσαμε κατά την περίοδο της προετοιμασίας του πολέμου κατά του Ιράκ στο κατώφλι της τρίτης χιλιετίας και μετά. Παρά την αντίδραση της Διεθνούς Κοινότητας, που την χαρακτηρίζει η ανεπάρκεια, η Οικουμένη υπήρξε μάρτυς κατάφωρων καταπατήσεων Δικαιωμάτων του ανθρώπου και διαστρεβλώσεων Αρχών και Αξιών. Σύμφωνα με τους υποκινητές αυτού του πολέμου τον προκάλεσαν για ν’ αποδώσουν στον ιρακινό λαό την Ελευθερία του από ένα σκληρό δικτάτορα και για να υπερασπιστούν διάφορα ιδεώδη όπως είναι η απαλλαγή της Ανθρωπότητας από τη «μάστιγα της τρομοκρατίας», επενδύοντας έτσι τις πράξεις τους μ’ ένα ιδεολογικό μανδύα σωτηρίας. Οι τραγωδίες που ακολούθησαν αυτή την ενέργεια, και που ακόμη συνεχίζονται, δύσκολα θα μπορέσουν να βρουν μια δικαίωση. Οι όροι Ελευθερία, Δικαιοσύνη και Ειρήνη χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται πολλές φορές για την ιδεολογική κάλυψη της δικής τους τρομοκρατίας. Ετσι η Ελευθερία καταλήγει σε ασυδοσία, η Δικαιοσύνη στο Δίκαιο του Ισχυρότερου και η Ειρήνη σε αναχαίτιση κάθε πρόθεσης που αντιβαίνει στο δίκαιο του ισχυρότερου. Γι’ αυτό η πιο εξελιγμένη Λογική, η Διαλεκτική, επιστρατεύθηκε στη συγγραφή της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το πρώτο εδάφιο του προοιμίου αποδίδει ως εξής τις έννοιες αυτές: «Η αναγνώριση της Αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους, αποτελεί το θεμέλιο της Ελευθερίας, της Δικαιοσύνης και της Ειρήνης στον κόσμο.» Μια τέτοια Λογική αποτελεί μιαν ανάγκη με την οποία ο Ανθρωπος πρέπει να εξοικειωθεί για να θωρακίσει τον ιδεολογικό προσανατολισμό του αποφεύγοντας τις παραπλανήσεις, τις διαστρεβλώσεις και τα διλήμματα, ενισχύοντας ταυτόχρονα την ευθυκρισία του μπροστά στην ανάγκη να τοποθετηθεί, έστω και σε μικρό βαθμό, μπροστά στα προβλήματα που αφορούν την οικουμενική Ζωή και μαζί μ’ αυτήν την δική του και των απογόνων του. Φεβρουάριος 2006 [4] Σημαίνει «μπορεί να κάνει», κατ’ επέκταση του ‘Laisser passer”, «μπορεί να περάσει», που επείχε θέση διαβατηρίου.

Το πρώτο είναι το φαινόμενο της αποικιοκρατίας που καθιέρωσε το Δικαίωμα σε ισχυρές χώρες να κατακτούν άλλες χώρες. Η τότε ισχυρότερη χώρα του Πλανήτη, η Αγγλία, νομιμοποίησε όχι μόνο την αποικιοποίηση αλλά και τον πόλεμο που κήρυξε για να επιβάλει την ελεύθερη εισαγωγή οπίου στην Κίνα. Αυτή η ενέργεια κατοχυρώθηκε με επίσημη συνθήκη η οποία επέβαλε, επιπρόσθετα, την ετεροδικία προς όφελος των ιεραποστόλων και των προσήλυτων. Οι έννοιες Ελευθερία, Δικαιοσύνη και Ειρήνη πήραν, τότε, το περιεχόμενο που οι Αγγλοι καθόρισαν. Εκείνη την εποχή οι έννοιες αυτές αντικαταστάθηκαν από τον όρο “laisser faire” [4]

Το Δεύτερο παράδειγμα το ζήσαμε κατά την περίοδο της προετοιμασίας του πολέμου κατά του Ιράκ στο κατώφλι της τρίτης χιλιετίας και μετά. Παρά την αντίδραση της Διεθνούς Κοινότητας, που την χαρακτηρίζει η ανεπάρκεια, η Οικουμένη υπήρξε μάρτυς κατάφωρων καταπατήσεων Δικαιωμάτων του ανθρώπου και διαστρεβλώσεων Αρχών και Αξιών. Σύμφωνα με τους υποκινητές αυτού του πολέμου τον προκάλεσαν για ν’ αποδώσουν στον ιρακινό λαό την Ελευθερία του από ένα σκληρό δικτάτορα και για να υπερασπιστούν διάφορα ιδεώδη όπως είναι η απαλλαγή της Ανθρωπότητας από τη «μάστιγα της τρομοκρατίας», επενδύοντας έτσι τις πράξεις τους μ’ ένα ιδεολογικό μανδύα σωτηρίας. Οι τραγωδίες που ακολούθησαν αυτή την ενέργεια, και που ακόμη συνεχίζονται, δύσκολα θα μπορέσουν να βρουν μια δικαίωση.

Οι όροι Ελευθερία, Δικαιοσύνη και Ειρήνη χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται πολλές φορές για την ιδεολογική κάλυψη της δικής τους τρομοκρατίας. Ετσι η Ελευθερία καταλήγει σε ασυδοσία, η Δικαιοσύνη στο Δίκαιο του Ισχυρότερου και η Ειρήνη σε αναχαίτιση κάθε πρόθεσης που αντιβαίνει στο δίκαιο του ισχυρότερου.

Γι’ αυτό η πιο εξελιγμένη Λογική, η Διαλεκτική, επιστρατεύθηκε στη συγγραφή της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το πρώτο εδάφιο του προοιμίου αποδίδει ως εξής τις έννοιες αυτές:

«Η αναγνώριση της Αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους, αποτελεί το θεμέλιο της Ελευθερίας, της Δικαιοσύνης και της Ειρήνης στον κόσμο.»

Μια τέτοια Λογική αποτελεί μιαν ανάγκη με την οποία ο Ανθρωπος πρέπει να εξοικειωθεί για να θωρακίσει τον ιδεολογικό προσανατολισμό του αποφεύγοντας τις παραπλανήσεις, τις διαστρεβλώσεις και τα διλήμματα, ενισχύοντας ταυτόχρονα την ευθυκρισία του μπροστά στην ανάγκη να τοποθετηθεί, έστω και σε μικρό βαθμό, μπροστά στα προβλήματα που αφορούν την οικουμενική Ζωή και μαζί μ’ αυτήν την δική του και των απογόνων του.